پروستات، غده‌ای کوچک در زیر مثانه مردان است که نقش مهمی در تولید مایع منی دارد. سرطان پروستات زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های پروستات شروع به رشد غیر قابل کنترل کنند. این بیماری اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است و به همین دلیل تشخیص و درمان زودهنگام آن اهمیت زیادی دارد. عدم اقدام به موقع برای درمان سرطان پروستات می‌تواند منجر به گسترش بیماری به سایر بخش‌های بدن، به ویژه استخوان‌ها و غدد لنفاوی شود که این موضوع، روند درمان را پیچیده‌تر و احتمال موفقیت را کاهش می‌دهد.
تشخیص سرطان پروستات؛ پیش نیاز درمان موثر
قبل از آغاز درمان سرطان پروستات، تشخیص دقیق مرحله و میزان گسترش سرطان ضروری است. پزشکان از روش‌های زیر برای تشخیص و ارزیابی سرطان پروستات استفاده می‌کنند:
- آزمایش PSA: اندازه‌گیری مقدار پروتئین PSA در خون که بالا بودن آن ممکن است نشانه بروز سرطان باشد.
- معاینه دیجیتال رکتوم (DRE): لمس پروستات از طریق رکتوم که برای بررسی وجود توده یا ناهنجاری انجام می‌شود.
- تصویربرداری (MRI و CT): گرفتن عکس دقیق از پروستات و بررسی اندازه و گسترش تومور که کمک زیادی به دریافت اطلاعات دقیق به متخصص درمان سرطان می‌کند.
- بیوپسی پروستات: نمونه برداری از بافت پروستات برای تایید وجود سلول‌های سرطانی انجام می‌شود.
روش‌های مختلف درمان سرطان پروستات
1. جراحی پروستات (پروستاتکتومی)
جراحی، یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌های درمان سرطان پروستات است که معمولا برای بیماران با سرطان محدود به پروستات انجام می‌شود. یعنی در صورتی از این روش استفاده می‌شود که سرطان تنها در پروستات باشد و به نقاط دیگر منتشر نشده باشد.
- پروستاتکتومی رادیکال به معنای برداشتن کامل پروستات و بافت‌های اطراف آن است.
- روش‌های جراحی شامل جراحی باز، لاپاراسکوپی و جراحی رباتیک است که جراحی رباتیک به دلیل دقت بالاتر و دوره نقاهت کوتاه‌تر محبوب‌تر شده است.
مزایا و معایب:
جراحی امکان حذف کامل تومور را فراهم می‌کند و با بررسی بافت، اطلاعات دقیق‌تری درباره مرحله بیماری به دست می‌آید. اما ممکن است عوارضی مانند بی‌اختیاری ادراری و اختلال در عملکرد جنسی ایجاد شود که البته با پیشرفت تکنولوژی و جراحی‌های کم‌تهاجمی، میزان این عوارض کاهش یافته است.
برای انتخاب بهترین روش درمان سرطان پروستات باید به بهترین متخصص درمان سرطان در تهران مراجعه نمایید. برای دریافت نوبت همین حالا اقدام کنید.
2. پرتو درمانی (رادیوتراپی سرطان پروستات)
درمان سرطان پروستات با رادیوتراپی به دو شکل اصلی استفاده می‌شود:
- پرتو درمانی خارجی (EBRT): در این درمان سرطان پروستات با پرتودرمانی، دستگاهی خارج از بدن پرتوهای انرژی‌دار را به سمت پروستات می‌تاباند. این پرتوها به سلول‌های سرطانی آسیب می‌زنند و باعث نابودی آن‌ها می‌شوند.
- براکی‌تراپی: در این روش، دانه‌های کوچک رادیواکتیو (مثل دانه‌های خیلی ریز) مستقیما داخل بافت پروستات کاشته می‌شوند. این دانه‌ها پرتوهای رادیواکتیو را به‌صورت موضعی و متمرکز به سلول‌های سرطانی تابانده و آن‌ها را از بین می‌برند.
مزایا:
- غیر تهاجمی بودن
- حفظ نسبی عملکرد ادراری و جنسی در بسیاری از بیماران
معایب:
- نیاز به درمان در چندین جلسه
- احتمال بروز عوارضی مانند خستگی، التهاب مثانه و روده
3. هورمون درمانی (Androgen Deprivation Therapy – ADT)
سرطان پروستات برای رشد به هورمون تستوسترون وابسته است. هورمون تراپی برای درمان سرطان پروستات با کاهش سطح این هورمون، رشد سلول‌های سرطانی را متوقف یا کند می‌کند. این روش در موارد پیشرفته یا زمانی که جراحی و پرتودرمانی کافی نیستند، به عنوان مکمل استفاده خواهد شد. هورمون درمانی می‌تواند به صورت تزریقی یا خوراکی باشد.
عوارض شایع
- کاهش میل جنسی
- گر گرفتگی
- ضعف عضلانی
- افزایش خطر مشکلات قلبی
بیشتر بخوانید: آیا درمان سرطان قطعی است؟
4. شیمی درمانی
شیمی درمانی در مراحل پیشرفته سرطان زمانی که سرطان به خارج از پروستات گسترش یافته و به سایر اندام‌ها مانند استخوان‌ها یا غدد لنفاوی متاستاز داده است و در بیمارانی که دیگر به درمان‌های هورمونی پاسخ نمی‌دهند، کاربرد دارد. داروهای شیمی درمانی سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند و رشد آن‌ها را کند می‌کنند.
سلول‌های سرطانی برخلاف سلول‌های طبیعی، به‌سرعت و به‌صورت کنترل‌نشده تقسیم می‌شوند. داروهای شیمی‌درمانی با مختل‌کردن فرایند تقسیم سلولی، از رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند. این داروها معمولاً با آسیب‌زدن به DNA یا اختلال در ساختارهای سلولی مهم، باعث مرگ سلول‌های سرطانی یا توقف رشد آن‌ها می‌شوند.
عوارض
- تهوع و استفراغ
- ریزش مو
- کاهش گلبول‌های سفید و تضعیف سیستم ایمنی (افزایش خطر عفونت)
- خستگی شدید
- کاهش اشتها یا تغییر در حس چشایی
5. درمان هدفمند
در تارگت تراپی برای درمان سرطان پروستات، داروهایی استفاده می‌شود که به طور خاص روی تغییرات ژنتیکی یا مولکولی سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند. مثلا داروهای مهارکننده PARP، در افرادی با جهش ژن BRCA موثرند. این داروها باعث اختلال در ترمیم DNA سلول‌های سرطانی شده و منجر به مرگ آن‌ها می‌شوند.
مزایا:
- اثر دقیق روی سلول‌های سرطانی با کمترین آسیب به سلول‌های سالم
- مناسب برای بیمارانی با جهش‌های ژنتیکی خاص
- عوارض کمتر نسبت به شیمی درمانی
معایب:
- عدم کارایی برای همه بیماران
- احتمال مقاومت دارویی با گذشت زمان
- بروز عوارضی مثل خستگی، تهوع یا مشکلات خونی
۶. ایمونوتراپی
ایمونوتراپی سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کند. در برخی بیماران که سرطانشان جهش‌های خاصی دارد، داروهای تقویت کننده سیستم ایمنی می‌توانند مفید باشند.
مزایا:
- فعالسازی سیستم ایمنی بدن برای مقابله طبیعی با سرطان
- پاسخ بلندمدت و ماندگار
- احتمال عود کمتر
معایب:
- موثر در تعداد محدودی از بیماران
- واکنش بیش از حد سیستم ایمنی و ایجاد التهاب در اندام‌های سالم (در برخی از موارد)
- هزینه بالا و دسترسی محدود در برخی مناطق
فاکتورهای مهم در انتخاب روش درمان سرطان پروستات
- مرحله و درجه سرطان: سرطان محدود به پروستات ممکن است با جراحی یا پرتودرمانی درمان شود، در حالی که سرطان پیشرفته نیاز به درمان‌های سیستمیک دارد.
- علت بروز سرطان: اینکه دلیل بروز سرطان چیست، نقش مهمی در انتخاب روش درمان آن خواهد داشت.
- وضعیت کلی سلامت و سن بیمار: بیماران مسن‌تر یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است روش‌های کم تهاجمی‌تر را ترجیح دهند.
- ترجیح و انتظارات بیمار: کیفیت زندگی پس از درمان برای بسیاری از بیماران اهمیت زیادی دارد.
- مشاوره تیم پزشکی: تصمیم گیری باید با مشارکت اورولوژیست، انکولوژیست و سایر متخصصان انجام شود.
اولین و مهم‌ترین گام در درمان قطعی سرطان پروستات انتخاب متخصص درمان سرطان ماهر و مسلط به روش‌های درمانی مدرن است. شما می‌توانید برای بررسی شرایط خود به صورت آنلاین با پزشک مشورت نمایید.
❓سوالات متداول درباره درمان سرطان پروستات
خیر. برخی بیماران با سرطان‌های کم خطر ممکن است تحت نظر و بدون درمان فوری قرار گیرند. بستگی به مرحله سرطان و شرایط بیمار دارد.
در صورت درمان به موقع، بیماران می‌توانند سال‌ها زندگی طبیعی و سالم داشته باشند.
بسته به مرحله بیماری، سن، وضعیت سلامت بیمار و نظر پزشک متفاوت است. گاهی ترکیبی از این دو استفاده می‌شود.
بله، بسته به مرحله سرطان و نوع درمان، امکان عود وجود دارد. پیگیری منظم با پزشک الزامی است.
نتیجه گیری
درمان سرطان پروستات مجموعه‌ای از روش‌های جراحی، پرتودرمانی، هورمون درمانی، شیمی درمانی و درمان‌های نوین را شامل می‌شود که با توجه به شرایط هر بیمار انتخاب می‌شوند. تشخیص زودهنگام، انتخاب روش مناسب و پیگیری مستمر، کلید موفقیت در کنترل و درمان این بیماری است. با پیشرفت‌های روزافزون پزشکی و تحقیقات علمی، امید به درمان بهتر و کاهش عوارض جانبی در بیماران سرطان پروستات بیش از پیش افزایش یافته است.
