سرطان کولون یا سرطان روده یکی از شایع ترین انواع سرطان‌ها در جهان است که به طور مستقیم روده بزرگ، بخشی از سیستم گوارشی، را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری به دلیل رشد غیرطبیعی سلول‌ها در پوشش داخلی روده بزرگ آغاز می‌شود و اگر به موقع تشخیص داده نشود، به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابد. تشخیص زودهنگام سرطان کولون نقش حیاتی در موفقیت درمان دارد و با پیشرفت‌های پزشکی، روش‌های غربالگری و درمانی مؤثری برای مدیریت این بیماری در دسترس است.
سرطان کولون چیست؟
سرطان کولون، که به نام سرطان روده بزرگ نیز شناخته می‌شود، نوعی سرطان است که در دیواره داخلی روده بزرگ آغاز می‌شود. این سرطان معمولاً از پولیپ های غیر سرطانی در روده بزرگ شروع می‌شود که با گذشت زمان به سلول های سرطانی تبدیل می‌شوند. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع شانس بهبودی را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
علائم سرطان کولون
علائم سرطان کولون بسته به موقعیت تومور و مرحله بیماری متفاوت است، اما برخی از علائم رایج این بیماری، عبارتند از:
تغییرات در اجابت مزاج: شامل اسهال یا یبوست مداوم یا تغییر در عادت های اجابت مزاج که به طور غیرمنتظره و بدون دلیل مشخصی ایجاد می‌شود.
خونریزی از مقعد یا خون در مدفوع: یکی از علائم رایج سرطان کولون است که به صورت خون قرمز روشن یا مدفوع سیاه و چسبناک نمایان می‌شود.
درد یا گرفتگی شکم: احساس درد، گرفتگی یا نفخ در ناحیه شکم، که به دلیل انسداد روده ناشی از تومور می‌باشد.
کاهش وزن غیرمترقبه: کاهش وزن سریع و بدون دلیل مشخص که به دلیل سوء تغذیه یا جذب ناکافی مواد مغذی می‌باشد.
خستگی یا ضعف: احساس خستگی شدید و ضعف که ناشی از خونریزی داخلی و کم خونی است.
حس سیری یا احساس کامل بودن: حتی پس از خوردن مقدار کمی غذا، احساس سیری و پُری شکم.
تهوع و استفراغ: در برخی موارد، به ویژه زمانی که تومور باعث انسداد روده می‌شود، فرد دچار تهوع و استفراغ می‌شود.
علت سرطان کولون
سرطان کولون به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و عوامل مختلفی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. برخی از این عوامل عبارتند از:
سابقه خانوادگی و ژنتیک: افرادی که در خانواده شان سابقه ابتلا به سرطان کولون دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم لینچ یا پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش می‌دهند.
پولیپ های روده: پولیپ ها توده های غیرسرطانی هستند که در روده بزرگ تشکیل می‌شوند. این پولیپ ها با گذشت زمان به سرطان تبدیل می‌شوند. داشتن سابقه پولیپ های روده ای خطر ابتلا به سرطان کولون را بالا می‌برد.
رژیم غذایی ناسالم: مصرف زیاد غذاهای چرب، گوشت های فرآوری شده و کمبود فیبر در رژیم غذایی خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش می‌دهد. همچنین، مصرف زیاد الکل و سیگار کشیدن نیز از عوامل خطر شناخته شده هستند.
سن: خطر ابتلا به سرطان کولون با افزایش سن افزایش می‌یابد، به ویژه در افراد بالای 50 سال.
بیماری های التهابی روده: بیماری هایی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش می‌دهند. این بیماری ها باعث التهاب مزمن در روده بزرگ می‌شوند که به سرطان منجر می‌شود.
چاقی و عدم تحرک: افراد چاق یا کسانی که فعالیت بدنی کمی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کولون هستند.
دیابت: افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز به دلیل داشتن مشکلات در کنترل قند خون و التهاب بیشتر، خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان کولون دارند.
انواع سرطان کولون
سرطان کولون به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که بر اساس نوع سلول های سرطانی و محل بروز آن در روده بزرگ شناسایی می‌شوند. برخی از انواع رایج سرطان کولون، عبارتند از:
آدنوکارسینوم کولون : این نوع از سرطان، شایع ترین نوع سرطان کولون است و از سلول های غددی که در دیواره داخلی روده بزرگ وجود دارند، شروع می‌شود. آدنوکارسینوم کولون به تدریج از پولیپ های غیرسرطانی به سرطان تبدیل می‌شود و معمولاً در بخش های انتهایی روده بزرگ مشاهده می‌شود.
کارسینوئید کولون : کارسینوئید ها تومورهایی هستند که از سلول های خاص در روده بزرگ به نام سلول های درون ریز که هورمون‌ها را ترشح می‌کنند ، شروع می‌شوند. این تومورها معمولاً کند رشد می‌کنند و اغلب در مراحل اولیه هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند.
لنفوم کولون: این نوع سرطان نادر است و از سلول های سیستم ایمنی بدن در روده بزرگ شروع می‌شود. لنفوم کولون معمولاً به شکل توده های غیرطبیعی در روده بزرگ ظاهر می‌شود و با علائمی مشابه سرطان کولون معمولی همراه است.
سارکومای کولون : این نوع سرطان از بافت های نرم مانند عضلات یا بافت های پیوندی روده بزرگ آغاز می‌شود. سارکومای کولون نادر است و به طور معمول به‌عنوان یک تومور بزرگ و مهاجم شناخته می‌شود که به سرعت گسترش می‌یابد.
عوارض خطرناک سرطان کولون
- خونریزی داخلی
- انسداد روده
- متاستاز
- کمبود تغذیه
- کاهش وزن شدید
افراد در معرض سرطان کولون
✅ سابقه خانوادگی سرطان کولون، به ویژه در افرادی که والدین یا خواهر و برادر مبتلا به این بیماری هستند.
✅ رژیم غذایی غنی از چربی های اشباع، مصرف کم فیبر، و مصرف زیاد گوشت های فرآوری شده نیز خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. سیگار کشیدن، مصرف الکل، چاقی و عدم تحرک بدنی از دیگر عوامل خطر محسوب می‌شوند.
✅ سن بالای 50 سال نیز یکی از فاکتورهای مهم خطر برای ابتلا به سرطان کولون است.
✅ افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان قرار دارند.
تشخیص سرطان کولون
تشخیص سرطان کولون معمولاً از طریق ترکیب ارزیابی های بالینی و آزمایش های تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک ابتدا با بررسی تاریخچه پزشکی و علائم بیمار، از جمله تغییرات در اجابت مزاج، خونریزی از مقعد و کاهش وزن غیرمترقبه، به تشخیص اولیه می‌پردازد. سپس، آزمایش های تصویربرداری مانند کولونوسکوپی برای مشاهده مستقیم روده بزرگ و بررسی وجود تومور یا پولیپ های سرطانی انجام می‌شود. در صورتی که تومور مشکوک باشد، بیوپسی برای نمونه برداری از بافت و تعیین سرطانی بودن آن انجام می‌شود. علاوه بر این، آزمایش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی برای ارزیابی گسترش بیماری و تعیین مرحله آن به کار می‌روند. این ارزیابی ها به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص نهایی را برای آغاز درمان های مناسب تعیین کند.
نتیجه گیری
سرطان کولون یکی از بیماری های جدی است که با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. آگاهی از علائم و عوامل خطر، و انجام معاینات منظم از جمله کولونوسکوپی، به شناسایی سریع این بیماری کمک می‌کند و شانس موفقیت درمان را افزایش می‌دهد. با رعایت سبک زندگی سالم، رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم، می‌توان خطر ابتلا به سرطان کولون را کاهش داد. در نهایت، پیگیری دقیق درمان ها و مشاوره با پزشکان متخصص، نقش مهمی در مدیریت و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان کولون دارد.
