سرطان مری یکی از بیماری‌های جدی اما نسبتاً کمتر شناخته شده است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در پوشش داخلی مری، لوله‌ای که غذا را از دهان به معده می‌رساند، شروع به رشد و تکثیر غیر قابل کنترل کنند. آگاهی از علائم و عوامل خطر و تشخیص زودهنگام این بیماری به درمان موفق‌تر و بهبود چشمگیر کمک می‌کند. در این مقاله، به بررسی جنبه‌های مختلف سرطان مری، از علائم و عوامل خطر گرفته تا روش‌های پیشگیری و درمان، خواهیم پرداخت تا در مسیر مراقبت از سلامت خود و اطرافیانتان قدمی آگاهانه بردارید.
سرطان مری چیست؟
سرطان مری یک نوع بیماری است که در بافت های مری، لوله ای که غذا را از دهان به معده می‌برد، شروع می‌شود. این بیماری معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سلول های غیرطبیعی در مری شروع به رشد غیرقابل کنترل می‌کنند و تومورهایی را تشکیل می‌دهند و با علائمی همراه است. درمان این سرطان شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی می‌باشد، اما درمان موفقیت آمیز بستگی به مرحله و شدت بیماری دارد.
علائم سرطان مری
علائم سرطان مری معمولاً در مراحل ابتدایی به وضوح نمایان نمی‌شوند، اما با پیشرفت بیماری، شدیدتر می‌شوند. مهم‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:
مشکل در بلع : یکی از شایع ترین علائم، احساس مشکل در بلعیدن غذا، مایعات یا حتی بزاق است که به تدریج بدتر می‌شود.
کاهش وزن غیرعمدی: بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت های روزانه، کاهش وزن قابل توجهی رخ می‌دهد.
درد یا ناراحتی در قفسه سینه: احساس درد، سوزش یا فشار در ناحیه قفسه سینه که در زمان خوردن غذا بروز می‌کند.
سوزش سر دل مداوم: احساس سوزش در ناحیه سینه، که مشابه مشکلات رفلاکس معده به مری می‌باشد، ولی در سرطان مری معمولاً شدید تر و مداوم تر است.
تهوع و استفراغ: احساس تهوع، استفراغ یا حتی استفراغ مواد غذایی قدیمی به دلیل انسداد مری.
خس خس سینه یا صدای گرفته: گاهی اوقات سرطان مری باعث مشکلات تنفسی یا تغییرات در صدای فرد می‌شود.
دشواری در خوردن غذاهای سفت: احساس گلودرد یا گیر کردن غذا در گلو هنگام خوردن غذاهای سفت یا خشک.
علت سرطان مری
سرطان مری معمولاً به دلیل ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی به وجود می‌آید. برخی از علل و عوامل خطرساز که احتمال بروز سرطان مری را افزایش دهند عبارتند از:
📌 مصرف طولانی مدت الکل و سیگار به ویژه در ترکیب با یکدیگر، از عوامل اصلی خطر برای ابتلا به سرطان مری هستند، زیرا این عادت ها به بافت های مری آسیب می‌زنند.
📌 بیماری رفلاکس معده به مری که باعث برگشت اسید معده به مری می‌شود، منجر به آسیب به مخاط مری و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به سرطان مری، به ویژه نوع آدنوکارسینومای آن، می‌شود.
📌 این بیماری که به دنبال رفلاکس مزمن ایجاد می‌شود، تغییراتی در سلول های پوششی مری به وجود می‌آورد و خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد.
📌 چاقی به ویژه در ناحیه شکم خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد، به‌خصوص نوع آدنوکارسینومای.
📌 رژیم غذایی کم فیبر و غنی از مواد غذایی فرآوری شده، گوشت های قرمز و چربی ها خطر سرطان مری را افزایش می‌دهد.
📌 سرطان مری بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال و بیشتر در مردان مشاهده می‌شود.
📌 اگر فردی در خانواده اش سابقه سرطان مری داشته باشد، احتمال ابتلای او نیز افزایش می‌یابد.
📌 برخی ویروس ها مانند ویروس پاپیلومای انسانی نیز در بروز سرطان مری نقش دارد.
انواع سرطان مری
سرطان مری به طور عمده به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر یک ویژگی ها و عوامل خطر متفاوتی دارند:
آدنوکارسینوما : این نوع سرطان معمولاً در بخش تحتانی مری نزدیک به معده شروع می‌شود و بیشتر در افراد مبتلا به بیماری رفلاکس معده به مری یا باریس مری مشاهده می‌شود. آدنوکارسینوما به دلیل تغییرات سلولی در بافت مری به وجود می‌آید و در افراد چاق و سیگاری نیز شایع تر است. این نوع سرطان بیشتر در مردان بالای ۵۰ سال دیده می‌شود.
اسکواموس سل کارسینوما : این نوع سرطان در بخش میانه و بالایی مری شروع می‌شود و اغلب به مصرف طولانی مدت الکل و سیگار مرتبط است. اسکواموس سل کارسینوما معمولاً در افراد با سابقه مصرف این مواد یا کسانی که از رژیم غذایی ناسالم و کم مغذی رنج می‌برند، بیشتر رخ می‌دهد. این نوع سرطان در کشورهای در حال توسعه بیشتر رایج است.
عوارض خطرناک سرطان مری
سرطان مری منجر به عوارض خطرناک و جدی می‌شود که کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در برخی موارد تهدیدی برای زندگی ایجاد می‌کند. برخی از این عوارض عبارتند از:
انسداد مری: یکی از عوارض شایع سرطان مری، انسداد یا تنگی مری است که باعث دشواری در بلع غذا، مایعات و حتی بزاق می‌شود. این مشکل به سوءتغذیه و کاهش وزن شدید منجر می‌شود.
کم‌آبی بدن: به دلیل مشکلات در بلع، بیمار قادر به مصرف مایعات نمی‌باشد و این موضوع منجر به کم آبی بدن و اختلالات الکترولیتی می‌شود که وضعیت سلامتی را به خطر می‌اندازد.
پراکندگی به سایر ارگان‌ها : سرطان مری در برخی افراد به سایر قسمت های بدن مانند ریه ها، کبد و غدد لنفاوی گسترش می‌یابد. متاستاز به این ارگان ها درمان را پیچیده تر خواهد کرد.
خونریزی: در مراحل پیشرفته سرطان مری، تومور در مری به رگ های خونی آسیب می‌زند و منجر به خونریزی داخلی می‌شود. این خونریزی خطرناک است و نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
مشکلات تنفسی: در مواردی که سرطان به ریه ها یا حفره های اطراف مری گسترش یابد، مشکلات تنفسی و اختلال در عملکرد ریه ها به وجود می‌آید.
افراد در معرض سرطان مری
افرادی که در معرض سرطان مری هستند. معمولاً با برخی عوامل خطر مواجه هستند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. مهم ترین گروه‌های در معرض خطر عبارتند از:
- سیگاری‌ها و مصرف کنندگان الکل
- افراد مبتلا به بیماری رفلاکس معده به مری
- افرادی با اضافه وزن زیاد
- مردان بالای ۵۰ سال
- افرادی با تاریخچه خانوادگی ابتلا به سرطان مری
- افراد مبتلا به ویروس پاپیلومای انسانی
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا محیطی خاص
تشخیص سرطان مری
تشخیص سرطان مری معمولاً از طریق ترکیبی از معاینات بالینی، آزمایش ها و تصویربرداری انجام می‌شود. اولین مرحله معمولاً شامل ارزیابی علائم بیمار مانند مشکل در بلع و کاهش وزن است. سپس، آندوسکوپی برای مشاهده مستقیم مری و شناسایی تومورها انجام می‌شود. در حین آندوسکوپی، بیوپسی نیز انجام می‌شود تا نوع سلول های سرطانی مشخص گردد. علاوه بر این، از رادیوگرافی با باریم یا سی تی اسکن برای بررسی گسترش سرطان به سایر بخش های بدن استفاده می‌شود. در برخی موارد، ام آر آی نیز برای ارزیابی دقیق تر متاستازها و مرحله بندی سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش ها به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیقتری از وضعیت سرطان مری و مراحل آن داشته باشد.
نتیجه گیری
سرطان مری یکی از بیماری های جدی است که نیازمند تشخیص زودهنگام و درمان سریع است. آگاهی از علائم اولیه در شناسایی به موقع بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن کمک می‌کند. با توجه به عوامل مختلفی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، نظارت منظم بر سلامت و رعایت شیوه زندگی سالم مانند ترک سیگار، کنترل بیماری های گوارشی و تغذیه مناسب اهمیت زیادی دارد.
