عوامل خطر سرطان سینه

سرطان پستان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان در سراسر جهان است و شناخت عوامل خطر آن نقش مهمی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام دارد. اگرچه علت دقیق این بیماری هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما مطالعات نشان داده‌اند که ترکیبی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. آگاهی از این عوامل به زنان کمک می‌کند تا با انتخاب یک سبک زندگی سالم و انجام غربالگری‌های منظم، از بروز یا پیشرفت این بیماری جلوگیری کنند. در این مقاله، مهم‌ترین عوامل خطر سرطان پستان را بررسی خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: بهترین متخصص درمان سرطان

تعریف عوامل خطر سرطان پستان

عوامل خطر سرطان پستان به ویژگی‌ها یا شرایطی اطلاق می‌شود که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. این عوامل می‌توانند ژنتیکی، هورمونی، محیطی، سبک زندگی یا ترکیبی از آن‌ها باشند و باعث تغییراتی در بدن شوند که زمینه‌ساز ایجاد سرطان پستان می‌گردند.

در حالی که برخی از عوامل خطر قابل تغییر نیستند (مانند سابقه خانوادگی یا ژنتیک)، بسیاری دیگر مرتبط با سبک زندگی هستند و می‌توانند با انتخاب‌های صحیحی مانند تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و اجتناب از مصرف دخانیات، کاهش یابند. آگاهی از این عوامل کمک می‌کند تا افراد راه‌های شناسایی زودهنگام و پیشگیری از سرطان پستان را در نظر بگیرند و خطر ابتلا را کاهش دهند.

عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی در ابتلا به سرطان پستان

سبک زندگی یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در ابتلا به سرطان پستان است. انتخاب‌های روزمره در تغذیه، فعالیت بدنی و عادات دیگر می‌توانند تأثیر زیادی در کاهش یا افزایش خطر ابتلا به این بیماری داشته باشند. در ادامه، مهم‌ترین عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی که می‌توانند به افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان منجر شوند، بررسی می‌شوند:

چاقی و اضافه وزن

چاقی به‌ویژه پس از یائسگی، یکی از عوامل خطر مهم در سرطان پستان است. چربی‌های اضافی بدن می‌توانند تولید هورمون استروژن را افزایش دهند و این هورمون در تحریک رشد سلول‌های پستانی نقش دارد. اضافه وزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان پستان را افزایش دهند، به‌ویژه در زنانی که یائسه شده‌اند.

کمبود فعالیت بدنی

بی‌تحرکی و عدم ورزش به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان ارتباط دارد. فعالیت بدنی منظم به‌ویژه ورزش‌های هوازی می‌تواند سطح هورمون‌های مرتبط با سرطان را در بدن کاهش داده و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشد. زنانی که فعالیت بدنی منظم دارند، احتمال ابتلا به سرطان پستان در آن‌ها کمتر است.

رژیم غذایی نامناسب

رژیم غذایی با مقدار زیاد چربی‌های اشباع‌شده، قندهای فرآوری‌شده و مواد غذایی ناسالم می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان کمک کند. مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده، غذاهای سرخ‌شده و خوراکی‌های پرکالری، باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان می‌شود. به‌عکس، مصرف زیاد میوه‌ها، سبزیجات، و مواد غذایی سرشار از فیبر می‌تواند از این خطر بکاهد.

مصرف الکل

مصرف الکل یکی از عوامل خطر مهم در ابتلا به سرطان پستان است. مطالعات نشان داده‌اند که زنانی که الکل مصرف می‌کنند، به‌ویژه در مقادیر بالا، با خطر بیشتر ابتلا به سرطان پستان مواجه هستند. الکل می‌تواند سطح استروژن را در بدن افزایش داده و در نتیجه، احتمال تغییرات سلولی و بروز سرطان را بالا ببرد.

مصرف سیگار

دخانیات و مصرف سیگار ارتباط مستقیمی با افزایش خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان‌ها، از جمله سرطان پستان، دارند. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند به DNA سلول‌های پستان آسیب بزنند و روند رشد سلول‌های سرطانی را تسریع کنند.

استرس و خواب ناکافی

استرس مزمن و خواب ناکافی نیز به‌عنوان عوامل خطر در ابتلا به سرطان پستان شناخته شده‌اند. استرس می‌تواند بر سطح هورمون‌ها تأثیر بگذارد و باعث بروز التهاب در بدن شود. همچنین، کمبود خواب باعث کاهش کارایی سیستم ایمنی می‌شود که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف، از جمله سرطان، را افزایش دهد.

عدم شیردهی

تحقیقات نشان داده‌اند که زنانی که مدت زمان کوتاهی به نوزاد خود شیر می‌دهند یا اصلاً شیردهی نداشته‌اند، ممکن است خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان داشته باشند. شیردهی می‌تواند به کاهش سطح استروژن کمک کرده و از رشد سلول‌های سرطانی در پستان‌ها جلوگیری کند.

عوامل غیر قابل تغییر خطر سرطان پستان

عوامل غیرقابل تغییر به عواملی اطلاق می‌شود که خارج از کنترل فرد هستند و نمی‌توان آن‌ها را تغییر داد یا از آن‌ها جلوگیری کرد. این عوامل خطر به‌طور طبیعی بر احتمال ابتلا به سرطان پستان تأثیر می‌گذارند و درک آن‌ها به‌منظور پیشگیری و غربالگری سرطان پستان مناسب ضروری است. در ادامه، به مهم‌ترین عوامل غیرقابل تغییر خطر سرطان پستان اشاره می‌شود:

جنسیت

سرطان پستان در زنان به مراتب بیشتر از مردان شایع است. اگرچه مردان نیز ممکن است به سرطان پستان مبتلا شوند، اما حدود ۱۰۰ برابر بیشتر در زنان رخ می‌دهد. این تفاوت به دلیل هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون است که نقش مهمی در رشد سلول‌های پستانی دارند.

سن

افزایش سن یکی از عوامل خطر اصلی برای ابتلا به سرطان پستان است. این بیماری به‌طور معمول در زنان بالای ۵۰ سال و به‌ویژه پس از یائسگی تشخیص داده می‌شود. احتمال ابتلا به سرطان پستان با گذشت زمان افزایش می‌یابد، زیرا تغییرات سلولی که منجر به سرطان می‌شوند، در طول زمان بیشتر رخ می‌دهند.

سابقه خانوادگی و ژنتیک

وجود سابقه خانوادگی سرطان پستان، به ویژه در خویشاوندان درجه یک (مادر، خواهر، دختر)، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. به علاوه، وجود جهش‌های ژنتیکی در فرد، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد. زنانی که یکی از این جهش‌های ژنتیکی را دارند، احتمال ابتلا به سرطان پستان و تخمدان را چند برابر بیشتر از افراد عادی دارند.

تاریخچه شخصی سرطان پستان

اگر فردی قبلاً به سرطان پستان مبتلا شده باشد، احتمال بازگشت بیماری یا ابتلا به سرطان پستان در سینه‌ای دیگر افزایش می‌یابد. زنانی که یک‌بار سرطان پستان داشته‌اند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان در آینده قرار دارند.

ساختار و نوع بافت پستان

بافت پستانی متراکم به این معناست که پستان‌ها بیشتر از بافت غده‌ای و فیبروز، بافت چربی کمتری دارند. این نوع بافت پستانی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. زنان با بافت پستانی متراکم ممکن است نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری برای تشخیص زودهنگام سرطان داشته باشند.

هورمون‌های دوران بارداری و قاعدگی

سن شروع قاعدگی و سن یائسگی نیز از عوامل خطر غیر قابل تغییر هستند. زنانی که قاعدگی زودهنگام (قبل از ۱۲ سالگی) یا یائسگی دیرهنگام (پس از ۵۵ سالگی) دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. این عوامل به این دلیل است که زنان در این گروه‌ها در معرض سطوح بالاتر هورمون استروژن قرار دارند که می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را تحریک کند.

تابش‌های قبلی

قرار گرفتن در معرض اشعه‌های یونیزه‌کننده در دوران کودکی یا نوجوانی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را در آینده افزایش دهد. دریافت تابش‌های درمانی برای بیماری‌های دیگر (مانند تابش‌های رادیوتراپی برای درمان سرطان سینه) در دوران جوانی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را به‌طور چشمگیری بالا ببرد.

نژاد و قومیت

نژاد و قومیت نیز می‌توانند بر احتمال ابتلا به سرطان پستان تاثیر بگذارند. به طور کلی، زنان سفیدپوست بیشتر از زنان سیاه‌پوست یا آسیایی به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. اما در عین حال، زنان سیاه‌پوست ممکن است در سنین پایین‌تر به سرطان پستان مبتلا شوند و در مواردی با پیشرفت سریع‌تر بیماری روبه‌رو باشند.

بیشتر بخوانید: مراحل سرطان سینه

عواملی که اثرات نامشخصی بر خطر سرطان سینه دارند

عوامل مختلفی وجود دارند که ممکن است بر خطر ابتلا به سرطان پستان تأثیر بگذارند، اما اثرات دقیق و قطعی آن‌ها هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است. این عوامل به‌عنوان عواملی با اثر نامشخص یا غیرقطعی شناخته می‌شوند، زیرا تحقیقات بیشتری برای تعیین تأثیر واقعی آن‌ها در زمینه ابتلا به سرطان پستان مورد نیاز است. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌شود:

مصرف قهوه

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف قهوه ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان ارتباط داشته باشد، اما نتایج مطالعات مختلف با هم متفاوت بوده‌اند. برخی مطالعات هیچ ارتباطی بین مصرف قهوه و سرطان پستان پیدا نکرده‌اند، در حالی که برخی دیگر نشان داده‌اند که مصرف زیاد قهوه ممکن است خطر را افزایش دهد. با این حال، به دلیل تفاوت نتایج، هنوز تأثیر قطعی مصرف قهوه بر سرطان پستان مشخص نیست.

آلودگی هوا

آلودگی محیطی و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به‌ویژه در مناطق شهری، ممکن است با افزایش خطر سرطان پستان در ارتباط باشد. مطالعاتی در حال انجام است که اثرات بلند مدت آلودگی هوا، مانند ذرات معلق و گازهای سمی، بر سلامت پستان‌ها را بررسی می‌کنند، اما هنوز به نتیجه‌گیری قطعی در این زمینه نرسیده‌اند.

استفاده از مواد آرایشی و محصولات بهداشتی

برخی از مواد شیمیایی موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی مانند لوازم آرایش، شامپوها و عطرها ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان در ارتباط باشند. به‌ویژه مواد شیمیایی مانند فتالات‌ها و پارابن‌ها که به عنوان نگهدارنده‌ها و معطرکننده‌ها در این محصولات استفاده می‌شوند، به دلیل قابلیت اختلال در هورمون‌های بدن (هورمون‌برها) مطرح شده‌اند. با این حال، تحقیقات در این زمینه هنوز در مراحل ابتدایی هستند و شواهد قوی برای اثبات این ارتباط وجود ندارد.

استفاده از هورمون‌ها و داروهای خاص

استفاده از داروهایی که بر سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند، مانند قرص‌های ضدبارداری و هورمون‌های جایگزین در یائسگی، به‌ویژه در دوزهای بالا و برای مدت طولانی، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. اما در این زمینه، مطالعات نتایج متناقضی ارائه داده‌اند و هنوز به دلیل پیچیدگی‌های هورمونی، اثر قطعی و معین این داروها بر سرطان پستان روشن نشده است.

فاکتورهای روانی و استرس

وجود استرس مزمن یا فشار روانی به‌طور معمول با بسیاری از بیماری‌ها، از جمله سرطان، در ارتباط است. برخی تحقیقات به ارتباط میان استرس و افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان اشاره کرده‌اند، اما شواهد قطعی در این زمینه وجود ندارد. پیچیدگی اثرات روانی و بیولوژیکی استرس بر سلامت، بررسی این عامل را دشوار می‌کند.

میزان مصرف و نوع گوشت

برخی مطالعات پیشنهاد می‌کنند که مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده مانند سوسیس، کالباس، و دیگر فرآورده‌های گوشتی ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان در ارتباط باشد. در حالی که این موضوع همچنان مورد تحقیق است، تأثیر دقیق مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده یا حتی گوشت قرمز بر سرطان پستان هنوز مورد تایید قطعی قرار نگرفته است.

سابقه آسیب‌های پستانی

برخی تحقیقات پیشنهاد می‌کنند که آسیب‌های فیزیکی به پستان‌ها، مانند ضربه‌های وارده یا جراحی‌های قبلی، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهند. اما اثرات آسیب‌ها بر روی بافت پستان و احتمال تغییرات سلولی، هنوز به‌طور کامل درک نشده است و تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

مصرف محصولات سویا و فیتواستروژن‌ها

مصرف محصولات سویا که حاوی فیتواستروژن‌ها هستند، ممکن است اثرات متناقضی بر خطر ابتلا به سرطان پستان داشته باشد. فیتواستروژن‌ها مشابه استروژن عمل می‌کنند، اما در مطالعات مختلف نتایج متفاوتی مشاهده شده است. در حالی که برخی تحقیقات نشان داده‌اند که سویا ممکن است نقش محافظتی داشته باشد، برخی دیگر نشان داده‌اند که مصرف زیاد سویا ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد.

بیشتر بخوانید: سرطان سینه در مردان

نتیجه گیری

سرطان پستان یکی از بیماری‌های پیچیده و چند عاملی است که عوامل مختلفی می‌توانند بر خطر ابتلا به آن تأثیر بگذارند. این عوامل شامل عوامل غیرقابل تغییر مانند سن، جنسیت، سابقه خانوادگی و ژنتیک و همچنین عوامل قابل تغییر مانند سبک زندگی، تغذیه، فعالیت بدنی و مصرف مواد مختلف هستند. درک و آگاهی از این عوامل می‌تواند به افراد کمک کند تا خطر ابتلا را کاهش دهند یا با انجام غربالگری‌های منظم، تشخیص زودهنگام را ممکن سازند.

عوامل خطر سرطان پستان همچنان در حال بررسی هستند و برخی از آن‌ها همچنان نیاز به تحقیقات بیشتر دارند. بنابراین، با اتخاذ سبک زندگی سالم، اجتناب از مصرف دخانیات و الکل، حفظ وزن مناسب، و انجام معاینات و غربالگری‌های منظم، می‌توان ریسک ابتلا به سرطان پستان را کاهش داد. همچنین، آگاهی از عوامل خطر غیر قابل تغییر مانند سابقه خانوادگی و ژنتیک به افراد کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه مناسب را در پیش گیرند.